Terpentijn olie

Terpentijn olie (Pinus palustris)

Eigenschappen
- aroma: sterk, warm, kruidig, enigszins bitter
- kleur: kleurloos tot lichtgeel, helder
- consistentie: dun
- extractie: stoomdistillatie van de hars van de Pinus palustris

Toepassingen
Algemeen:
Terpentijn olie heeft een verwarmende en stimulerende uitwerking: gebruik hem in de onderstaande situaties bij voorkeur alleen als er ook gevoelens zijn van vermoeidheid, zwakte en kou

in aromatherapie vervult Terpentijn olie een ondersteunende rol in de volgende situaties:

geest en zenuwstelsel
terpentijn olie geeft kracht van optreden en helderheid van geest; gebruik bij:
- geestelijke vermoeidheid en lusteloosheid
- onvermogen om beslissingen te nemen

energie niveau
hij stimuleert en verwarmt het lichaam:
- voor iemand die gauw moe wordt of te weinig energie heeft
- voor iemand die het altijd koud heeft of het gauw koud krijgt

luchtwegen
- bestrijdt luchtweg infecties zoals griep en verkoudheid met koorts, veel rillingen, keelpijn, hoofdpijn en voorhoofdsholte ontstekingen
- zuivert slijmophopingen in de luchtwegen: longen, bronchien, keel, neus en voorhoofdsholten

urogenitaal systeem
- blaasontsteking met pijn of moeite bij het urineren en een zwaar of drukkend gevoel in de onderbuik
- candida (witte vloed)

huid
- huidinfecties met wonden, zweren en puisten
- toegevoegd aan badwater kan het gebruikt worden voor ontsmetting van de huid, ook in geval van luizen en schurft

spieren en gewrichten
stimuleert de circulatie en verwarmt de spieren; gebruik bij:
- artritis, reumatiek en jicht
- vermoeide, stijve spieren
- spierkrampen of pijn in de spieren
- zenuwpijn, bv. ischias
(gebruik in basis olie, in massage olie, in een kompres of toegevoegd aan badwater)

antiseptisch en desinfecterend
- helpt bij het verdrijven van ziektekiemen in de lucht
- toegevoegd aan een schoonmaakmiddel is hij geschikt voor het desinfecteren van kleding, oppervlaktes en materialen (goed afspoelen met water)

insectenwerend
- oa. vliegen en vlooien

Dosering en Applicatie
- verdamper
- huid: maximaal 5 druppels per theeepel basis olie (verhoudingsgewijs is dit 5% van de olie)
- bad: maximaal 5 druppels olie vermengd met een emulgator (bv. badolie of baddouche)

Contra-indicatie en waarschuwing
- huid: altijd verdunnen voor gebruik op de huid
- de aanbevolen dosis niet overschrijden: een te hoge dosis en langdurig gebruik kunnen neveneffecten veroorzaken zoals huidirritaties en vermoeidheid
- luchtdicht afgesloten en op een koele, donkere plek bewaren om oxidatie van de olie tegen te gaan en daarmee de kans op huidirritaties te voorkomen
- niet intern gebruiken
- niet gebruiken bij kinderen
- vermijd gebruik tijdens zwangerschap
- niet bewaren in een fles met rubber dop: rubber lost op in terpentijn olie

Diversen
- terpentijn olie wordt gedistilleerd uit de hars van pijnbomen
- een aantal verschillende soorten pijnbomen leveren een hars die geschikt is voor distillatie van terpentijn olie
- de Pinus palustris, de Moeras Den, is een van de meest gebruikte soorten
- andere soorten zijn
a) Pinus pinaster, de Zee Den (Middellandse Zee gebied en Zuid-Oosten van de VS, waar hij bekend staat als de "Longleaf Pine"): deze wordt veel gebruikt,
b) Pinus lentiscus, de Mastiekboom (Noord Afrika),
c) Pinus halepensis, de Aleppo Den (oorspronkelijk in het oostelijk gedeelte van het Middellandse Zee gebied, nu het hele Middellandse Zee gebied); deze hars is een belangrijk ingredient van Retsina, de Griekse landwijn,
d) Pinus sylvestris, de Grove Den (vasteland van Europa, Centraal Azie, Noord China)
e) Pistacia terebinthus (de Terpentijnboom, Middellandse Zee gebied),
f) Abies alba, de Zilverspar (berggebieden van Midden Europa),
g) Larix decidua, de Europese Lariks (Centraal Europa, Alpen gebied); uit het hars van deze boom werd al in de 16de eeuw de bekende en veelgevraagde "Venetiaanse Terpentijn" gewonnen

De Hars
Deze wordt gewonnen uit de schors van de boom: onder normale omstandigheden wordt hij op natuurlijke wijze afgescheiden door de schors. Commerciele winning van de hars gebeurt op twee verschillende manieren:

1) aftapping
a - er wordt een schuine inkeping aangebracht in de boomschors
b - aan het laagste eind van de inkeping wordt een opvangbakje bevestigd
c - de inkeping stimuleert de schors tot afscheiding van hars
d - de hars verzamelt zich in de bakjes

2) de boom wordt met zwavelzuur behandelt:
dit stimuleert de schors om hars af te scheiden

De Olie
De hars is vloeibaar en geel van kleur. Distillatie van de hars levert twee verschillende substanties:
a) een vloeibaar gedeelte: terpentijn olie
b) een vast gedeelte: rosin, ook wel "Colophonia" genoemd: hiervoor bestaan veel verschillende commerciele toepassingen.

Terpentijn olie kan ook worden gedistilleerd uit het hout en andere delen van de boom: stam, takken, naalden en appels. Deze olie is echter van mindere kwaliteit.

De grote varieteit en het bijzonder uitgestrekte verspreidingsgebied van de bronnen van terpentijn olie leidt tot grote verschillen in de samenstelling en in de percentages van de chemische bestanddelen in de olie:
- de twee belangrijkste chemische bestanddelen zijn de terpenen a-pineen en b-pineen
- de kwaliteit van de olie wordt bepaald door het pineen gehalte: een goede kwaliteit olie bestaat voor meer dan 90% uit a- en b-pinenen
- hij wordt ook wel gebruikt om andere olien met een hoog pineen gehalte te vervalsen, bijvoorbeeld basilicum, eucalyptus, hop en rozemarijn
- terpentijn olie zelf wordt soms ook versneden (bv. met witte spiritus)
- versneden terpentijn olie kan ernstige brandwonden veroorzaken; daarom is het belangrijk om een goede kwaliteit olie te gebruiken (dit geldt natuurlijk voor alle aromatische olien)

Gebruik
- terpentijn olie wordt oa. gebruikt in de farmaceutische industrie, bijvoorbeeld voor de bereiding van hoest preparaten zoals Vicks Vaporub en van "Haarlemmer olie", een 17de eeuws panacea
- in Ayurveda wordt hij gebruikt bij de samenstelling van cremes en zalfjes voor de bestrijding van pijn zoals artritis, reumatiek en jicht
- hij dient als basismateriaal voor de vervaardiging van andere chemische stoffen, zoals geraniol, kamfer en linalool
- verder zijn er nog andere toepassingen zoals verfverdunner en als toevoeging aan schoonmaakmiddelen, vanwege zijn sterk ontsmettende eigenschappen

- tenslotte: hij is goed te combineren met aromatische olie van oa. cipres, citroen, eucalyptus, grapefruit, lavendel, rozemarijn

copyright: Airdancer CV.
tekst en beschrijving samengesteld door Luc Verheijden in samenwerking met het team van Airdancer.